حمامها و آب انبارها در اردبیل

حمامها و آب انبارها در اردبیل

حمام پیر زرگراردبیل                                                                                      
این حمام درورودی و راهرویی ساده دارد، اما رخت کن آن که با سکوهای قدیمی، شاه نشین ها، کف سنگفرش و حوض سنگی هشت ضلعی با چهار بازوی سنگی که با یک پله کوچک به سکوی رخت کنمنتهی می شود، شکل قدیمی خود را حفظ کرده است  
سقف رخت کن با نواری که با گل هایتکراری نقاشی شده، قاب گرفته شده است و این نوار از پایین به آویزها و از بالا بهعرقچین گنبد محدود می شود. رویه گنبد با عدد «بته ترمه» بزرگ به چهار قسمت تقسیمشده و بین آن ها، تصاویری از ملایک و گل و بوته های اسلیمی نقاشی شده است. اما درزیر عرقچین، کنگره ای مرکب از ۱۶ آویز به صورت گردنبندی قرار گرفته که در متن آن هاگل و بوته های اسلیمی نقاشی شده است. یک ردیف پایین تر در رویه دوازده آویز، صحنههای مجلسی نقاشی شده است. بقیه آویز و چهار فیل گوش میان آن ها سفید کاری شده وآثار نقاشی آن از بین رفته است. نقاشی های دیوار شاه نشین ها هم در نتیجه سفید کاریاز بین رفته است ولی نمونه نقاشی های شاه نشین ها را می توان در شاه نشین سمت راستدر ورودی حمام دید. این شاه نشین با یک دیوار جدید از رخت کن جدا شده و به صورتانبار خرده ریز در آمده است. در یکایک دیوارهای آن، نقاشی های قدیمی دیده می شود. داخل حمام، به صورت چهار طاقی بلند با آویزهای متعدد و یک گنبد کوچک نسبت به وسعتحمام است و ابعاد آن ۵× ۴ متر می باشد. دیوار خزینه آب گرم و در ورودی، با طاق نمایکم عمق ساخته شده است    

حمام اوچ د کان اردبیل  

ا ین حمام در محله اوچ دکاناردبیل واقع است و نسبت به دیگر حمام های قدیمی شهر، از اصالت بیش تری برخورداراست. بر مبنای ماده تاریخی که در سنگ نبشته بالای طاق نمای سر در ساخته شده، بنایحمام یک سال به طول انجامیده است(سال های ۱۲۸۵ و ۱۲۵۹ هجری قمری(دهلیز حمام،محوطه ای شش ضلعی با شش طاقچه می باشد، که بین طاق نماهای هر طاقچه گوشواره ای کوچکساخته شده و روی گنبد کروی کنگره داری قرار داده شده است. رختکن حمام چهار طاق عریضو کم عمق دارد. تمام سطوح داخلی آن به جز قسمتی از نبش دیوار ها با نقاشی های روغنیپوشیده شده است.
تقسیم بندی شاه نشین های این حمام، منطقی و چشمگیر است و در هرجای آن، نسبت به وسعتش نقاشی هایی شده است. دیگر قسمت های حمام، سطح دیوارها،آویزها و سطح رختکن نیز متناسب با فضا و وسعت موجود با اسلیمی های گل و برگ ساده یااسلیمی توریقی ساده، صحنه های تشریفاتی مربوط به خادم ها، ترنج، گل های شاه عباسی وگلبرگ های ریز و… با نقاشی های مختلف مزین شده است و همین تزیین نقاشی از ویژگی هایبارز این حمام قدیمی می باشد که ستایش هر بیننده ای را بر می انگیزد

حمام پیرعبدالملک(میرزا حبیب) اردبیل

این حمام در محله پیر عبدالملک اردبیل واقع شدهاست. در ورودی و هشتی جالب توجهی ندارد، اما رخت کن آن شکل و سبکی دیگر دارد و بهصورت چهار طاقی است. بالای طاق نماها، طاق نمایی تزیینی ساخته شده و پایه آن ها بایک فیل گوش ساده و آویز های باریک گسترده تزیین شده است. رختکن حمام، گنبدی کروی وسفید کاری می باشد و بین رختکن و داخل حمام، محوطه کوچک سکوداری وجود دارد که برایحفظ تعادل هوا، بین دو نقطه ساخته شده است. یکی از دیوارهای این محوطه ساده ومعمولی می باشد و سه دیوار دیگر آن دارای طاق نما و آویز بندی است که در سقف به یکستاره منتظم هشت پر منتهی می شود. در داخل حمام، یک صحن بزرگ به ابعاد ۵× ۵ مترقرار دارد که دو دیوار آن (ورودی و خزینه آب گرم) طاق نما و آویز بندی شده است. دیوارهای طرفین آن به دو شاه نشین بزرگ و عمیق اختصاص یافته است. دیوارهای شاه نشینها به سه طاق نما، گوشواره های حد فاصل طاق ها و آویزهای متعددی که به رواق هایبسیار زیبا و بزرگ منتهی می شوند، تزیین یافته اند 

حمام حاج شیخاردبیل

حمام «حاج شیخ» اردبیل، در کوی عالی قاپوی این شهر واقع شده است و مورداستفاده قرار می گیرد. در ورودی آن ساده، ولی دارای هشتی بسیار زیبا با گنبد و ۱۶عدد آویز ساخته شده که در حد فاصل گنبد و هشت طاق نمای سکودار است 
رختکن حمامدارای چهار رواق است و به همین اندازه ستون هشت ضلعی دارد که طاق های جناغی مختلفبلند و کوتاه روی آن ها قرار دارد. نیم گنبد رواق ها بر طاق نماها استقرار یافتهاست. همه دیوارها و سقف پوشیده از نقاشی های تزیینی مختلف بوده که در حال حاضر بهعلت سفید کاری از بین رفته است. از این تزیینات، فقط در گوشه جنوبی، زیر گنبد کوچککنج رختکن، نقاشی هایی از گل و بوته و برگ اسلیمی ساده باقی مانده است. داخل حمام،دو شاه نشین بزرگ متقابل و دو نیم گنبد کوچک وجود دارد. گنبد اصلی بلند و باآویزهای گسترده بر طاق نماها و نیم ستون های مربع تکیه دارد. راه حمام کاشی کاریمعمولی شده است. قدمت بنای حمام معلوم نیست، ولی تعمیر کنندگان عمر آن را در حدود ۳۰۰ سال ذکر می کنند 

حمام ملا هادی اردبیل 
حمام «ملا هادی» یا «حاج محسن» درکوچه ملا هادی اردبیل واقع شده است. این حمام یک در ورودی ستون دار با آجر قرمز وگنبد معمولی دارد. رختکن آن هشت ضلعی است و روی آن، گنبدی مدور قرار دارد. حمام بهدو بخش زنانه و مردانه تقسیم شده است. از تزیینات اولیه آن تنها نقاشی های آن باقیمانده اند که در قسمت زنانه مشهود است. پا طاق گنبد حمام با آویزهای منظم تزیین شدهاست 

 حمام پیر (حاج رحیم) اردبیل
این گرمابه در محله سرچشمه اردبیل واقع شدهو به جز هشتی و در ورودی آن بقیه ساختمان تا حدودی شکل اصلی خود را حفظ کرده است. رختکن به صورت چهار طاقی کامل ساخته شده و چهار ستون دارد که به فاصله شش متری ازیکدیگر قرار گرفته اند. رختکن و فضاهای داخل حمام شبیه به یکدیگرهستند و تعداد ستونها، نوع طاق نما و گنبد کروی شکل آن ها مشترک است. در رختکن و داخل حمام آن، بهترتیب دو و سه ردیف آویز در زیر عرقچین گنبد وجود دارد 

حمام صفویهاردبیل
حمام صفویه در خیابان نایبی سابق اردبیل واقع شده و دارای ستون های مربعدر رختکن و گنبد ضربی  معمولی است. دیوارها و سقف این حمام سفید کاری شده اند