خانه میرفتاحی

خانه میرفتاحی

محله تازه‌میدان(قنبلان) واقع در حاشیه شرقی شهر اردبیل، قبل از بنا بصورت نیزاری در معبر یکی از ورودی‌های مهم شهر قرار داشته‌است که به روایتهای متعدد از معتمدین شهر و محله، اداره میزان (گمرک) در بنای کنونی بازار امام حسین (زندان سابق) قرار داشته است که پس از ساخت و ساز در محله و احداث مسجد تازه‌میدان، اندکی از محله عقب‌نشینی می‌کند و در محلی بنام زنجیر (کوچه یساول کنونی) مستقر می‌شود تا وسایل نقلیه و کاروانهایی را که قصد ورود به شهر را داشته‌اند برای کنترل و اخذ گمرک متوقف کند. در هر حال، محله قنبلان جزو مناطق اولیه شهر اردبیل و اعیان‌نشین بوده‌است و از خانواده‌های مشهور این محله می‌توان به خانواده‌های: احدی، ملکی، اسدی، جودت و میرفتاحی اشاره نمود.

منزل مرحوم حاج میرفتاح، فرزند مرحوم حاج میرعلی در محله تازه‌میدان (قنبلان) در روبروی بازار امام حسین کنونی بوده‌است. ایشان هفت پسر به نامهای: حاج میرقاسم، حاج میرمحسن، حاج میرآقا، حاج میرحسن، میرعبدالرحیم، میرنظام، و حاج میرتقی که یکی از پسرانش بنام میرنظام در جوانی فوت می‌کند.

مرحوم حاج میرفتاح و پدرش و هفت پسرش، روحانی و اهل علم بودند که حتی مرحوم حاج میرمحسن در نجف تحصیل کرده و به درجه اجتهاد هم رسیده بود. در کل این خاندان از سادات اصیل‌النسب می‌باشند که به حضرت سیدالشهداء منتصب گردیده و اصل شجرنامه نیز موجود می‌باشد. آنها تاجران سرشناس و معتبری بودند که در سرای زنجیرلو اردبیل حجره داشتند و اغلب با مسکو و بادکوبه (باکو) تجارت می‌کردند و تصاویر و اسناد ارزشمندی در این زمینه موجود است.

حاج میرفتاح و پسرانش، سه عمارت در محله تازه میدان بنا می‌کنند که در هر عمارت دو برادر با هم سکونت می‌کنند که خانه میرفتاحی فعلی، در سال ۱۲۸۳ هجری قمری بوسیله مرحوم حاج میرآقا پسر حاج میرفتاح ساخته می‌شود که ساخت این بنا به مدت ۷ سال طول می‌کشد و در سال ۱۲۹۰ مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد. مرحوم حاج میرآقا در تهیه نقشه و نحوه ساخت بنا، نظارتهای دقیقی را معمول داشته و اکثر مصالح بکار رفته را از روسیه خریداری نموده است و در ساختمان این عمارت از کار حاج مهدی معمار که اهل بادکوبه بوده است، استفاده شده است.

این بنا در بدو تاسیس حدود ۱۷۰۰ متر مربع بوده که شامل دو باب خانه اندرونی و بیرونی بوده است. خانه اندرونی در زمینی به مساحت ۱۱۰۰ مترمربع بوده که مرحوم حاج میرآقا و برادرش حاج میرمحسن در آن سکونت داشته‌اند که با مرور زمان تفکیک و نوسازی شده و از بین رفته است و عمارت بیرونی در زمینی به مساحت ۶۱۸ مترمربع بوده که به آقای حاج میرآقا تعلق داشته و جهت برگزاری مراسم مذهبی و روضه‌خوانی و احسانات امام حسین (ع) کاربری داشته است و در حال حاضر همین قسمت بیرونی عمارت، بصورت موزه مفاخر دینی مرمت گردیده و مورد استفاده می‌باشد.

مرحوم شرف‌انساء وهاب‌اُف (وهابزاده) همسر مرحوم حاج میرآقا در سال ۱۳۰۶ هجری شمسی و مرحوم حاج میرآقا در سال ۱۳۰۷ هجری شمسی دعوت حق را لبیک گفتند و در داخل مسجد تازه‌میدان به امانت گذاشته شدند و در سال ۱۳۱۵ طی تشریفاتی جنازه‌های مرحومین حاج‌میرمحسن، حاج‌میرآقا و مرحومه شرف النساء به قبرستان وادی السلام نجف اشرف انتقال داده شده و به خاک سپرده شدند.

عمارت مزبور در سال ۱۳۱۲ هجری شمسی به اولین مدرسه دخترانه بنام «پوراندوخت» در شهر اردبیل تبدیل گردید. و از سالهای ۱۳۲۰ تا ۱۳۲۳ هجری شمسی محل فعالیت موسسه امور خیریه بود و از سال ۱۳۲۶ الی ۱۳۳۰ محل آموزش دبیرستان نظام اردبیل بود.

بنده، علی‌اصغر میرفتاحی نوه مرحوم حاج میرآقا، در سال ۱۳۴۳ در این خانه متولد شدم و در سال ۱۳۶۵ پدر بنده شادروان حاج میرمحمد میرفتاحی فرزند مرحوم حاج میرآقا در این خانه دعوت حق را لبیک گفتند و تا سال ۱۳۸۱ در این خانه سکونت داشتیم که در سال ۱۳۸۲ به بهای نصف قیمت کارشناسی سازمان میراث فرهنگی، به سازمان واگذار نمودم تا این اثر زیبا و باارزش هنری و تاریخی از گزند تخریب و انهدام نجات یابد و نسبت به مرمت و بهسازی آن اقدام شود و مورد بهره‌بردای در امور فرهنگی و هنری قرار گیرد.