شاهتره
شاهتره
به فارسی شاهتره و در کتب سنتی با نام های ، بقله الملک و شاهترج نامبرده می شود. به هندی پیت پاپاراوبه فرانسوی Fumeterre(نام کلی انواع گونه ها) و به انگلیسی Fumitory نامند گیاهی از خانواده Fumariaceae جنسFumaria ونام علمی آن Fumaria officinelis.L
مشخصات:
شاهتره گیاهی یکساله وبرگهای آن سبز غبار آلود و کوچک خیلی بریده بریده و نواری، گلهای نا منظم به رنگ سفید و به صورت خوشه ای میوه ی آن کوچک کروی کمی گوشتی و پوشیده از دانه های ریز نوک تیز است . این گیاه در نقاط سایه دار و مرطوب کنار نهرهای آب می روید در ایران در اطراف تهران و ورامین و دامنه های البرز،مازندران ،گیلان،گرگان،آذربایجان در فارس در اطراف شیراز و کازرون درخراسان نیشاپور و فریمان در کرمان ،بم،جیرفت در مناطق جنوبی جزیره خارک در بلوچستان انتشار دارد تکثیر این گیاه از طریق کاشت بذر صورت می گیرد.
ترکیبات شیمیایی :
طبق بررسی های صورت گرفته در برگها و ساقه گیاه ترکیبات غیر آلکالوئیدی،
پنتانوکتان ،گلوکز،تاننو فوماریک اسید مشخص شده است .
خواص دارویی:
درهند از گیاه خشک آن به عنوان ضد کرم ، مدر، معرق وتب بر در مورد تب های ضعیف به کار می رود و همچنین به عنوان صاف کننده خون در رفع بیماری های جلدی استفاده می شود .
این گیاه تلخ و قابض است .شاهتره ازنظر طبیعی طبق نظر حکما طب سنتی مرکب القوی است یعنی در حرارت معتدل وخیلی خشک است عده ای آن را گرموخشک می دانند ولی حکیم ابو علی سینا آن را کمی سرد هم گفته است.از نظر خواص معتقدند که باز کننده ی انسداد کبد و طحال ومقوی این دو عضو ومسهل اخلاط سه گانه خصوصا سودا و تلخی صفرا وسودای سوخته است خون را صاف می کند و مدرن است واشتها را تحریک می کند. خشک آن برای تقویت معده قوی تر از تا زه آن است اگر با آب عسل یا سرکه و یا مخلوطی از سرکه و عسل خورده شود برای رفع مشکلات صفراوی و آشفتگی های بلغمی و پاک کننده ی معده است آب برگ تازه آن با شکر یا با تمر هندی برای پاک کردن معده و روده ها و باز کردن کرفتگی های کبد و طحال و تقویت معده ورفع یرقان و بیماری های پوستی مفید است.
عرق شاهتره از اسهال جلو گیری می کند .مالیدن عصاره شاهتره به چشم برای تقویت دید چشم مفید است . عرق شاهتره برای التیام جراحت کام ، دهان و زبان و استحکام لثه مفید است . در یادداشت های شلیمر آمده است که در ایران مرسوم بوده که مخلوطی از ۱۵۰گرم ع صاره کاسنی و ۱۵۰گرم عصاره شاهتره و ۱۵۰گرم سکنجبین عسل را تهیه کرده و در مدت ۲۰تا۲۵ روز صبح ها ناشتا در فصل بهار برای رفع اختلالات کبدی می خورند
روش تهیه عرق شاهتره:
اگر شاهتره تازه باشد به نسبت شاهتره یک واحد آب چهار واحد و اگر شاهتره خشک باشد در مقابل یک واحد شاهتره شش واحد آب مخلوط کنید و سپس طبق معمول با روش تقطیر عرق می گیریم این عرق برای بیماری های صفراو تصفیه خون مفید است .
روش تهیه شربت شاهتره:
شاهتره خشک و نیم کوب ۱ واحد و آب ۱۵ واحد شاهتره را در مدت شش ساعت دم کنند و صاف نموده وبگذارید ته نشین شود ودر حدود نصف آن شکر داخل آن جوشانده تا قوام آید اگر منظور باز کردن گرفتگی های کبد و تصفیه خون باشد به جای شکر با سکنجبین وعناب می خورند به هر حال ۲۰۰تا۱۵۰گرم از این شربت رابتدریج میل میکنند اثر آن ظاهر می شود
گونه دیگری از گیاه شاهتره نیز به علت خواص دارویی آن که شبیه شاهتره یاد شده است این گیاه در ایران دیده نشده است و در اروپا می روید آن را در کتب مختلف با نامهای مشابه شاهتره نوشته اند از خانواده Famariaeaeو نام علمی Fumaria officinalis.L می باشد به فرانسوی Fumeterreو به انگلیسی Fumitory گفته می شود مشخصات آن شبیه شاهتره ایرانی است با این اختلاف که گلهای آن اغلب صورتی و ریشه آن کمی درازتر و سفید رنگ است از نظر خواص تصفیه کننده خون،صفرابر و اشتها آور است وقاعده آور است و در بیماری های جلدی نیز به علت اثری که در تصفیه خون دارد مفید است