شهرستان بیله سوار
شهرستانی است در شمال شرق استان اردبیل با ۱۹۴۵ کیلومتر مربع مساحت و ۵۹۵۸۴ نفر جمعیت که حدود ۱۱ درصد مساحت کل استان شامل ۲ شهر ( بیله سوار – جعفر آباد) ، ۲ بخش ( مرکزی – قشلاق دشت ) ، ۴ دهستان و ۳۵۳ آبادی می باشد
نام قدیمی بیله سوار (آران ) به معنی دشت آفتابگیر بوده است که بعدها آن را بیله سوار نامیده اند بیله سوار در گوشه شمال شرقی آذربایجان ودر جنوب رود ارس با فاصله ای حدود ۵۰ کیلومتر از سمت خاور با دریا ی مازندران قراردارد
بیله سوار ، بیش از چهار هزار و پانصد سال تاریخ مدون دارد که در الواح سومر به قلم ساموئیل کریمر ترجمه داود رسایی نام برده شده واز آن تاریخ به بعد نام بیله سوار در بیستون قید شده و در سنگ گلشین بین مرز ایران و عراق نیز وجود دارد . تاریخ این شهر در کتاب دیاکونوف – رحیم رییس نیا – پروفسور زهتابی و سایرین وجود دارد . پس از قرارداد ترکمنچای بیله سوار مرکز مغان حاکم نشن بوده است و تا سال ۱۳۲۷ این مرکزیت پابرجا مانده بود . قبل از پیمان ننگین ترکمنچای شهر بزرگ بیله سوار میدان جنگ دوازده ساله ایران و روسیه بود . بعد از شصت سال روسها سعی در نابودی کامل این شهر داشتند ولی به همت شیرمردان و شیرزنان این دیار نتواستند به آرزوی دیرینه خود دست یابند . در سفرناهه های سیاسی از این موضوع پرده برداشته شده است . ( خلیل عراقی – جهانبانی)
اولین مکتبخانه بیله سوار در زمان ناصرالدین شاه تاسیس گردید که اخوند ملاجواد و سایرین در آن تدریس می کردند . در سال ۱۳۰۴ مکتب خانه که کاه گلی بود تخریب و دبستان فعلی امام ( ره ) با همت اهالی بیله سوار و با مهندسی یاور ماکویی رییس مرزبانی درجه یک بیله سوار ساخته شد .در این مکتب خانه علاوه بر محصلین بیله سوار، محصلین بیله سوار روسیه نیز تحصیل می کردند .
مشخصات جغرافیایی:
بیله سوار از قسمت شرق وشمال شرق وجنوب شرق ، با خاک جمهوری آذربایجان مرز مشترک دارد وارتفاع متوسط آن ۹۰ متر از سطح دریاست رود بلغارچان از کنارش می گذرد شهر بیله سوار در ۴۸ درجه و۲۲ دقیقه طول جغرافیایی و۳۹ درج و۲۳ دقیقه عرض جغرافیایی قرار گرفته است آب وهوای آن معتدل ومرطوب است شهر بیله سوار و درمسیر راه اصلی گرمی – پارس آباد و۵۶ کیلومتری به سوی جنوب غربی با گرمی فاصله دارد.
صنایع دستی :
مهمترین صنایع دستی شهرستان بیله سوار گلیم وجاجیم بافی است که گلیم جز صادرات شهرستان محسوب می شود بیله سوار مرکز مهم بازرگانی بوده دارای گمرک فعالی است وبه علت موقعیت گمرکی واز نظر مبادلات بازرگانی میان ایرن وروسیه گسترش یافته است .
:
شغل اصلی ساکنان بیله سوار کشاورزی و بازرگانی می باشد خاک حاصل خیز و آب و هوای مساعد برای کشاورزی و دامپروری وجود نیروی انسانی فعال سبب رونق کشاورزی شده است . آب مورد نیاز کشاورزی از رودها تامین می شود و گندم و جو ، کنجد ، پنبه ، بنشن ، گیاهان علوفه ای ،چغندر قند و سبب ازعمده ترین محصولات کشاورزی بیله سوار هستند دامپروری نیز در این شهرستان رونق دارد وانواع فرآورده ها ی دامی جز فراورده های صادراتی شهرستان محسوب می شود
محصولات کشاورزی و دامی :سیب، فندق، توت، دانه های روغنی و سویا، زردآلو، گندم، جو، پنبه، عدس ذرت، علوفه و یونجه
از آثار تاریخی بهدست آمده چنین برمیآید که بیلهسوار به دلیل مساعدت آب و هوایی، در اعصار قدیم محل زندگی انسانهای اولیه بودهاست. حملات روسها و جنگهای ایران و روسیه در زمان فتحعلیشاه، اشغال آذربایجان توسط روسها در جنگ جهانی اول و دوم از اتفاقات مهم تاریخی در بیلهسوار بودهاست. تپههای باستانی مربوط به دوران قبل ازاسلام، قیزقالاسی (قلعه دختر) مربوط به دوران گذشته، کاروانسرای مخروبه در منطقه خروسلو ازدوران صفویه، مزار سربازان گمنام در جریان کشتار سوم شهریور ۱۳۲۰ توسط روسها در جنگ جهانی دوم، از آثار تاریخی این شهرستان بهشمار میروند. نام بیله سوار به کرات در کتابهای تاریخی، از آن جمله در کتاب نزهت القلوب حمدالله مستوفی (قرن هشتم هجری) آمدهاست.
سوغاتی های بیله سوار: نان، فطیر محلی به نام یوخا ، تافتون محلی و شیرینی محلی به نام اردک