غار یخگان، اعجاز معکوس طبیعت

غار یخگان، اعجاز معکوس طبیعت خلخال

غار یخگان در فاصله ۷۵ کیلومتری جنوب شرقی شهر خلخال و در دامنه غربی «یخگان داغی» (بوزخانا داغی) واقع گردیده است. قطر دهانه ورودی اصلی این غار، در حدود نیم متر است که به وسیله راهرویی تنگ و باریک، به طول ۱۰ متر، به تالار وسیعی منتهی می‌شود. ابعاد این تالار ۱۵×۳۷ مترمربع و ارتفاع سقف آن تا کف غار در حدود ۱۴ متر است. در ضلع غربی این تالار، تالارهای کوچکتری وجود دارد که به وسیله راهروهای پیچ در پیچی به یکدیگر مرتبط می‌شوند. در سقف غار استالاکتیت‌های جالب توجهی پدید آمده و هوای آن بسیار سرد و مرطوب است. در انتهای تالار بزرگ، تراس فوق‌العاده زیبایی وجود دارد که در ارتفاع ۸ متری از کف غار واقع شده است. از دیگر پدیده‌های جالب توجه این غار، وجود حوضچه کم‌عمقی است که در ارتفاع ۵/۱ متری از کف غار قرار دارد. آب حوضچه مزبور از قطرات آب ناشی از تقطیر در اثر برخورد بخار آب با دیواره سرد غار تأمین می‌شود.
هوای غار به وسیله دودکشی که به بیرون از غار راه دارد تأمین می‌شود و در داخل این غار هیچگونه کمبود اکسیژن مشاهده نمی‌شود.
غار یخگان، ورودی دیگری دارد که از ورودی اصلی تنگ‌تر است و به همین دلیل ورود و خروج از آن کمتر صورت می‌گیرد.

بوزخانا داغی

غار یخگان، اعجاز معکوس طبیعت خلخال/ ظرفیتی برای جذب گردشگران خارجی
در جنوب شرقی شهرستان خلخال در دامنه غربی کوه “بوزخانا داغی” غاری واقع شده که به دلیل اعجاز طبیعی آن سالانه گردشگران بسیاری را به بازدید می طلبد.

غار یخگان در ارتفاع دو هزار و ۴۰۰ کیلومتر از سطح دریا و در فاصله ۷۷ کیلومتری از مرکز شهرستان خلخال در مساحتی به وسعت ۱۱۰۰ هکتار قرار گرفته و وجه تسمیه این غار به علت وجود خاصیت یخچالی در بخشی از غار می باشد.

دهانه ورودی کوچک نیم متری آن از طریق یک راهرو تنگ و باریک و طولانی به طول ۱۰ متر و به قطر ۵۰ سانتی متر به تالار وسیعی منتهی می شود. طول و عرض تالار به ترتیب ۳۶٫۵ و ۱۵ متر و حداکثر ارتفاع آن حدود ۱۲ متر می باشد.

غار یخگان، ورودی دیگری نیز دارد که از ورودی اصلی تنگ تر است و به همین دلیل ورود و خروج از آن کمتر صورت می‌گیرد.

تشکیل حوضچه های آبی در داخل غار

هوای داخل غار سرد و به شدت مرطوب و نمناک است بطوریکه از جمع شدن قطرات آب ناشی از تقطیر حاصل از برخورد بخار آب با دیواره سرد غار، حوضچه های آبی تا عمق  ۱٫۵متر در ضلع شرقی کف غار تشکیل شده است.

به عقیده یک زمین شناس علت تشکیل حوضچه های آبی طی مسیر هوا در طول تالار غار و تقطیر آن بر اثر برخورد با دیواره سرد غار است.

علیرضا رستگار در گفتگو با خبرنگار مهر تصریح کرد: به دلیل وجود دریچه های سنگی و صخره ای غار و طی مسیر هوا از داخل آن دریچه ها که نزدیک به هشت متر داخل زمین است هوای جریان یافته بر روی صخره های موجود رطوبت تولید کرده و روی سنگها شروع به یخ زدن  می کند.

وی افزود: هوای غار به وسیله دودکشی که به بیرون از غار راه دارد تامین می‌شود و در داخل آن هیچگونه کمبود اکسیژن مشاهده نمی‌شود.

قندیل یخ، اعجاز غار یخگان در تابستان

تالار اصلی غار از جانب ضلع غربی به وسیله راهروهایی پیچ در پیچ به تالارهای نسبتا کوچکی مربوط می شود. با این وجود ویژگی منحصر به فرد این اثر طبیعی در خاصیت متضاد آن با هوای خارج از غار است.

بطوریکه هوای داخل غار در زمستان گرم و در تابستان سرد بوده و با تشکیل بلورهای یخ به صورت قندیل و ورقه های نازک در سطح دیوارها و سقف غار، خاصیت متمایزی به غار یخگان می بخشد.

رستگار در این خصوص می گوید غار یخگان در سازندهای آهکی بر اثر انحلال و تشکیل اشکال فرسایشی آون و تخریب دیواره آونها تشکیل گردیده است.

وی با تاکید به نقش جریان هوا در داخل غار یادآور می شود جریان مداوم هوای گرم و مرطوب از سمت بیرون و سرد شدن آن در داخل موجب تشکیل بلورهای یخ می شود که به صورت تشکیل قندیل و ورقه های نازک در قسمت هایی از سطوح دیواره های سقف غار است.

استفاده از غار یخگان به عنوان یخچال عمومی

ویژگی منحصر به فرد غار یخگان موجب شده است اهالی ساکن در محدوده آن از این غار به عنوان یخچالی در فصول گرم سال استفاده کنند.

یکی از ساکنان کهنسال روستای “هاواشان” از توابع خلخال در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: قندیلهای یخ تشکیل شده غار در تابستان مورد استفاده اهالی است.

رضا سیفی با یادآوری استفاده از فضای غار به عنوان یخچال عمومی در گذشته اضافه کرد: این غار به مانند معجزه ای در طبیعت است که در بین ساکنان روستاهای همجوار از شهرت مطلوبی برخوردار است.

وی افزود: علاوه بر این فضای داخل غار در زمستان نیز گرم است که برای استراحت موقت چوپانان مورد استفاده قرار می گیرد.

انسداد بخشی از غار به دلیل زلزله

بازدید از غار یخگان که به دلیل ویژگی های منحصر به فرد موجب شده است این غار در سطح جهانی نیز کسب شهرت کند، محدود بوده و بازدید کنندگان تمامی مسیر داخل غار را مشاهده نمی کنند.

با وجود اینکه به عقیده برخی از بازدیدکنندگان زلزله عامل انسداد مسیرهایی از غار است، بی توجهی در حفاظت از این اثر طبیعی نیز در تخریب بخشهایی از مسیر آن بی تاثیر نبوده است.

این در حالی است که غار یخگان در سال ۸۱ به ثبت ملی رسیده و به عنوان یک اثر ملی طبیعی از آن یاد می شود.

مجاورت قندیلهای یخ با آبگرم

اهالی ساکن در مجاور غار معتقدند در صورتی که اطلاع رسانی مناسبی از ویژگی های این غار صورت گیرد، زمینه مسافرت گردشگران داخلی و خارجی افزایش خواهد یافت.

یکی دیگر از ساکنان روستای هاواشان به خبرنگار مهر گفت: از قابلیتهای دیگر این منطقه برای گردشگران علاوه بر بازدید غار یخگان نزدیکی آن به آبگرم معدنی گیوی است.

نعیم محمدی با بیان اینکه این آبگرم ۶۰ درجه سانتیگراد دما دارد، اضافه کرد: گردشگران می توانند با مراجعه به این منطقه در فاصله زمانی کوتاهی قندیل یخ و آبگرم را مشاهده کنند.

آبگرم معدنی گیوی که دما و خاصیت خود را از واقع شدن در دامنه کوه آتشفشانی سبلان کسب کرده است برای درمان دردهای مفصلی، روماتیسم و مشکلات حرکتی از دیرباز مورد استفاده قرار می گیرد.

شهرستان خلخال در ۱۱۴ کیلومتری مرکز استان اردبیل از جمله مناطق مستعد گردشگری است که آثار تاریخی، باستانی و طبیعی قابل توجهی را در بردارد.

گردنه جنگلی اسالم، چشمه ازناو، تفرجگاه اندبیل، موزه خلخال، آبشارهای نره، نوده، نساز و سفید آب، قلعه خشتی گیلوان، کاروانسرای چنارلیق، امامزاده سید دانیال و روستاهای هدف گردشگری کزج، ماجولان و برندق از پتانسیلهای گردشگری این شهرستان است.