مراسم شبیه خوانی
مراسم شبیه خوانی
همزمان با عاشورای حسینی، گروههای کثیری از عاشقان اهل بیت (ع) در نقاط مختلف شهر اردبیل با برپایی آیین‌های شبیه‌خوانی، فجایع خونبار دشت کربلا را برای عزاداران ترسیم می‌کنند. آیین‌های سنتی شبیه خوانی روز عاشورا در اردبیل در میادین و یا مقابل مساجد در سه نوبت سپیده دم، ظهر و شامگاه عاشورا با شکوهی خاص اجرا می‌شود.
مراسم شبیه خوانی به دو نوع ثابت و سیار به اجرا در می‌آید. در عزاداری‌های روز عاشورا گروههای شبیه‌خوانی سیار سوار بر اسب با عبور از خیابانهای شهر صحنه‌های کربلا را روایت می‌کنند. در برخی از شهرها و روستاهای استان نیز میدانی بزرگ به عنوان نمادی از میدان جنگ مهیا شده و یاران واهل بیت امام حسین (ع) در یک گوشه و لشکریان عمرسعد ملعون در گوشه‌ای دیگر قرار می‌گیرند
در روز نهم محرم روز تاسوعا حسینی اهلی محله های از اردبیل که قرار است در محله آنها مراسم شبیه خوانی بر گزار شود شروع به آماده سازی محل برای اجرای مراسم می کنند .
میدان (محل اجرای تعزیه) محلی به شکل دایره می باشد . برای آماده سازی این محل از قبل میله های بلندی ر درست می کنند دور تا دور زمین میدان می کوبند در روی هر یک از این میله ها سه یا چهار عدد حلقه جوش می دهند . از این حلقه برای رد کردن طناب و حصار کشی دور میدان استفاده می شود تا از ورود افراد غیر از شبیه خوانان به داخل میدان جلوگیری شود این کار برای جلو گیری از اختلال در اجرای مراسم است .
در دو طرف میدان، دو محل برای شبیه خوانان موافق خوانان، ((اصحاب امام)) و مخالف خوانان ((افراد یزید)) تدارک دیده می شود که شامل : یک عدد چادر صحرائی و تعدادی صندلی برای نشستن آنها می باشد . خیمه های کوچکی در اطراف چادر امام خوانها ایجاد می شود که نشان از خیمه یاران امام حسین (ع) می باشد . در وسط میدان یک راه برای ورود و خروج تعزیه خوانان جهت تغییر گریم وجود دارد . چون مراسم معمولاً در نزدیک مساجد اجرا می شود برای تغییر گریم قسمتی از مسجد برای این کار اختصاص داده می شود . بلند گو ها نصب و آزمایش می شود . پرچم های در مسیر برای راهنمایی مهمانان نصب می شود .
این کار ها معمولاً تا ساعت ۳ ، ۴ بعد از ظهر روز تاسوعا طول می کشد . بعد از آماده سازی میدان داخل میدان کاملاً نظافت شده و آماده اجرای مراسم شبیه خوانی می شود.
از محل های که در آنها مراسم شبیه خوانی از حال و هوای خاصی برخوردار هست می توان به :
محله ارس (مسجد سید الشهداء
محله امام رضا ( مسجد امام رضا)
محله وحدت ۳( مسجد امام سجاد)
محله خاتم النبیین (مسجد خاتم النبیین)
و روستاهای اردبیل که ازجمله در روستای انار و روستای فخر آباد که در این روستا ها مراسم شبیه خوانی به سبک مراسم قدیمی اجرا می شود و دارای بیشترین تماشاگر برای مراسم می باشد .
مردم از اولین ساعات روز عاشورا دسته ، دسته برای دیدن مراسم به طرف میدان های تعزیه حرکت می کنند هر کسی برای خود زیر اندازی می آورد و جای مناسبی را برای دیدن مراسم انتخاب می کند . از اول صبح گروه طبل زنان که شامل : چهار یا شش عدد طبل کوچک، یک یا دو عدد طبل بزرگ ، یک عدد سنج و یک یا دو عدد نی می باشد با نواختن طبل مردم را برای تماشای مراسم دعوت می کنند . مردم رفته رفته دور میدان جمع می شوند و لجظه به لحظه جمعیت زیاد می شود . ماشین های سبک و سنگین دور میدان پارک می کنند و مردم برای دیدن بهتر مراسم به بالای ماشین ها می روند . مراسم معمولاً از ساعت ۹، ۹:۳۰ شروع می شود .
در حین مراسم کسانی که نذر دارند شروع به پخش نذر می کنند، قربانی های متعدد در میدان ذبح می شود . مراسم تا ساعت یک ، یک ونیم بعد از ظهر طول می کشد و درنهایت با شهادت امام حسین (ع) و آتش زدن خیمه‌ها شبیه خوانی به انجام می‌رسد. در گذشته بعد از آتش زدن خیمه قمه زنان به وسط میدان می آمدند و شروع به قمه زنی می کردند که این مراسم به دستور مراجع ممنوع شده . بعد آتش زدن خیمه ها مردم شروع به سینه زنی اطراف خیمه ها می کنند بعد مردم شبیه خوانها را تا مسجد همراهی می کنند معمولاً افراد که در این مراسم همکاری دارند نهار را در داخل مسجد یا خانه اهالی محل که نذر دارند صرف می کنند.
در روستا ها اطراف اردبیل معمولاً کسانی که برای تماشای تعزیه از راههای دور و نزدیک می آیند ناهار مهمان مردم روستا هستند و هر یک از اهالی چند نفر از مهمانان را برای صرف ناهار با خود به منزل می برند و معمولاً کسی بدون صرف نهار از روستا خارج نمی شود.